Kawaleria samodzielna RP w wojnie 1939 roku

Wojna polsko-niemiecka 1939 roku stanowi ostatni rozdział działań samodzielnej, zwanej również strategiczną, kawalerii w operacjach wojennych. Kawaleria Rzeczypospolitej Polskiej zamknęła ten rozdział ostatecznie, na zawsze - była ona ostatnią kawalerią samodzielną w czystej formie spośród kawalerii wszystkich większych państw świata. Podczas gdy inne większe państwa świata przeszły po pierwszej wojnie światowej na wielkie jednostki kawalerii zmotoryzowanej, bądź też silnie wzmocnionej zmotoryzowaną piechotą oraz artylerią, kawaleria polska pozostała w 1939 roku w stanie prawie nie naruszonym i nie zmienionym, podobnym bliźniaczo do stanu kawalerii samodzielnej armii z końca XIX wieku, a najwyżej z czasu pierwszej wojny światowej. Kawaleria polska - wszystkie jej wielkie jednostki, brygady kawalerii, wszystkie jej pułki szwoleżerów, ułanów i strzelców konnych oraz dywizjony artylerii konnej - wypełniły dobrze, w miarę swych sił, obowiązek względem ojczyzny, Rzeczypospolitej Polskiej, w tragicznej kampanii 1939 roku. Kawaleria polska nie ma się czego wstydzić, że padła ofiarą niemieckiej broni pancernej w roku 1939. Padłaby ofiarą w tej nierównej walce każda konna kawaleria świata.
Nade wszystko nie zawiodła kawaleria polska nigdy w poczuciu swej zwartości, przywiązania do swych jednostek oraz do swych pułkowych sztandarów. Na tym polega jej przewaga nad innymi rodzajami broni Wojska Polskiego 1939 roku.
Ze wstępu ppłk. dr. hab. Juliusza. S. Tyma:
Opracowanie i redakcja naukowa krajowej edycji pracy `Kawaleria samodzielna Rzeczypospolitej Polskiej w wojnie 1939 roku` okazała się interesującym wyzwaniem. Zdawać się może, że ponowne wydanie opracowania z 1964 r., po pięćdziesięciu latach od czasu jego publikacji, mija się z celem. Pomimo upływu półwiecza brak jednak całościowego ujęcia problematyki użycia kawalerii polskiej w kampanii 1939 r. Podejmowane w międzyczasie przez różnych autorów próby trudno uznać za udane. Monografia taka nie powstanie w najbliższych latach, ponieważ niezbędne są dalsze szczegółowe badania podstawowe, mające na celu rekonstrukcję działań bojowych wielu pułków i brygad oraz doraźnych zgrupowań taktycznych kawalerii w 1939 roku. Dopiero z tej perspektywy praca płk. dypl. Leona Mitkiewicza-Żółłtka zyskuje na wartości i znaczeniu dla historiografii kampanii 1939 roku.
Mając na uwadze pewne niedostatki opracowania płk. dypl. Leona Mitkiewicza-Żółłtka niniejszą jego edycję wzbogacono o uzupełnienie obejmujące ogólną charakterystykę kawalerii samodzielnej Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej, uwzględniającą założenia jej taktycznego użycia oraz koncepcje operacyjnego wykorzystania w kampanii 1939 roku. W uzupełnieniu tym dokonano także analizy potencjału bojowego pułku oraz wielkiej jednostki kawalerii, porównując tę ostatnią z ówczesnymi jednostkami kawalerii niemieckiej i sowieckiej. Przedstawiono także zarys użycia wielkich jednostek kawalerii polskiej w kampanii 1939 roku. Uzupełnienie kończy próba rozprawienia się z niektórymi mitami narosłymi wokół kawalerii polskiej tamtego okresu.