Metodologia badań nad turystyką

Głównym celem pracy jest próba określenia podstaw metodologicznych badań nad turystyką, ze szczególnym uwzględnieniem ich aspektów ontologicznych oraz epistemologicznych. Wydaje się bowiem, że szczególnie w zakresie teoretycznych studiów nad tą dziedziną panuje znaczny regres. Wychodząc z powyższych przesłanek, zaproponowano zakres rzeczowy niniejszej książki, który w swojej zasadniczej części odnosi się do filozoficzno-metodologicznych podstaw badań nad turystyką. Złożyły się na niego dwie główne perspektywy: ontologiczna i epistemologiczna. Zdaniem autora w największym stopniu wpływają one bowiem na sytuację poznawczą poszczególnych dziedzin wiedzy. W pierwszej części pracy (rozdział 1) postawiono fundamentalne pytania o naturę rzeczywistości turystycznej jako przedmiotu badań. Z kolei w jej drugiej części (rozdział 2) podjęto dyskusję na temat możliwości jej poznania, a tym samym uzyskania (możliwie pełnej i pewnej?) wiedzy o turystyce w rozumieniu episteme. Ujmując te zagadnienia bardziej szczegółowo, w zakresie podstaw ontologicznych badań nad turystyką poszukiwano przede wszystkim odpowiedzi na pytania o przedmiot poznania, to jest: czym jest i jaka jest najgłębsza natura rzeczywistości turystycznej (jako części rzeczywistości społecznej), a w tym kontekście: czym jest turystyka? Na czym polega jej istota? Jakie są jej cechy konstytutywne i konsekutywne? Z kolei w perspektywie epistemologicznej uwagę skupiono na możliwościach (ale także ograniczeniach) i kierunkach naukowego poznawania turystyki w zakresie przedmiotowym określonym na poziomie ontologicznym. W tym kontekście starano się znaleźć odpowiedzi na pytania o obiektywizm i subiektywizm poznania, przede wszystkim w odniesieniu do głównych stanowisk ontologiczno-epistemologicznych w naukach społecznych, którymi są realizm i relatywizm. Przy czym, dostrzegając zasadnicze różnice między nimi, podjęto jednak próbę znalezienia stanowiska kompromisowego w formie podejścia realistyczno-humanistycznego jako podstawy metodologicznej badań nad turystyką (rozdział 3). Rozważania natury epistemologicznej kończy rozdział 4, w którym podjęto tematykę dorobku teoretycznego studiów nad turystyką. Analizę przeprowadzono w odniesieniu do różnych dyscyplin prowadzących badania w tym zakresie w świetle obowiązujących w nich głównych paradygmatów metodologicznych, to jest neopozytywizmu oraz podejścia humanistyczno-interpretacyjnego. Całość opracowania uzupełniają rozważania natury instytucjonalno-organizacyjnej. Dotyczą one ewolucji badań nad turystyką w ujęciu historycznym, również w kontekście wkładu różnych szkół narodowych do osiągnięć w tym zakresie (rozdział 5). W rozdziale 6 przeprowadzono zaś dyskusję nad problemem (multi-? inter-? post-?) dyscyplinarności akademickiej studiów nad turystyką.