W kręgu integralnego nacjonalizmu

Naród w ujęciu Dmytra Doncowa i Romana Dmowskiego był organizmem żywym i uzewnętrzniającym swoje samoistne trwanie tylko w drodze permanentnej aktywności, dążenia do rozwoju i poszerzania wpływów. Uosabiające go nacjonalizmy obaj ideolodzy przedstawiali natomiast jako zbiór idei najlepiej odzwierciedlających pragnienie "duszy" danego narodu. Definiując je, zazwyczaj odwoływali się do tych samych wartości. "Czynny nacjonalizm" Doncowa i "myśli nowoczesne" Dmowskiego zawierały jednak nie tylko wiele punktów wspólnych, ale też pewne różnice. Charakter obydwu koncepcji radykalnego nacjonalizmu (we współczesnej literaturze na ogół określanego mianem nacjonalizmu integralnego) uzależniony był bowiem od wielu czynników, przede wszystkim jednak od struktury wewnętrznej reprezentowanej wspólnoty, jej życia politycznego, gospodarczego i kulturalnego. Paradoksem przy tym było, że obaj myśliciele uważali się za reprezentantów cywilizacji Zachodu i jednocześnie głosili walkę z utożsamianymi z nią ideami demokracji, liberalizmu, egalitaryzmu i humanizmu.