Marcin Paszkowski i jego "Dzieje tureckie i..."

Księga pierwsza składa się z dwunastu rozdziałów i w przeważającej części ma charakter epopei. Rozdziały I-IX są bowiem poświęcone losom szlachcica Jakuba Kimikowskiego, który pojmany przez Tatarów w jasyr ok. 1580 r., kilka lat spędził w niewoli tureckiej, na terenach Azji Mniejszej i Afryki, z krótką przerwą, kiedy zdołał uciec i w szeregach kozaków zaporoskich walczył z Turkami i Tatarami. Pod koniec księgi pierwszej Paszkowski na krótko rezygnuje z poetyckiego charakteru opracowania tekstu, zamieszczając pierwszy fragment, który moglibyśmy nazwać językoznawczym. Po krótkim wstępie (Do Czytelnika) prezentuje w nim litery alfabetu arabskiego i greckiego, modlitwę Ojcze nasz w wersji polsko-arabskiej oraz transkrypcję tekstów w języku słowieńskim.
W kolejnych księgach Paszkowski opisuje organizację państwa tureckiego, tureckie społeczeństwo, obowiązującą religię, prawo, obrzędy i obyczaje. W Księdze IV autor umieścił Dykcjonarz turecki, który jest liczącym kilkaset słów i ułożonym tematycznie słowniczkiem polsko-tureckim. Ponadto autor dołączył Dysputację o wierze chrześcijańskiej i tureckich zabobonach oraz zapisane w języku tureckim modlitwy Pater noster, Ave Maria i Credo.