Samoloty bombowe PZL.23 "KARAŚ", PZL.42 i 43

PZL. 23 KARAŚ, PZL.42 i PZL.43 - TBiU NR 9 (Technika Broń i Umundurowanie)
W 1932 r. Departament Lotnictwa MSWojsk. zgłosił zapotrzebowanie na samolot rozpoznawczo-bombowy (tzw. liniowy), który stałby się następcą samolotów Potez XXVII, Potez XXV i Brguet XIX. Projekt samolotu Lublin R-XVII, będący modyfikacją Poteza XXV z chowanym podwoziem, został odrzucony. W tym czasie pierwsze loty wykonywał samolot PWS-19, lecz chciano mieć do porównania również prototyp samolotu metalowego z państwowej wytwórni PZL. W 1932 r. inż. Stanisław Prauss rozpoczął pracę nad projektem samolotu rozpoznawczo-bombowego PZL. 23, opierając jego konstrukcję na projekcie PZL. 13. Pierwszy prototyp samolotu, oznaczony PZL. 23/I (nr wojsk. 44.1), został oblatany w sierpniu 1934 r. przez Jerzego Widawskiego na lotnisku mokotowskim w Warszawie. Mimo, że prace przy nim były tajne, to jednak, we wrześniu 1934 roku, w godzinach rannych został sfotografowany na lotnisku mokotowskim przez Niemców, uczestników zawodów Challange. Samolot przechodził wówczas próby w IBTL. Prototyp miał silnik angielski Bristol Pegasus II M o mocy 590 KM, którego licencyjną produkcję uruchomiły Polskie Zakłady Skody w Warszawie. W marcu 1935 r. oblatany został drugi prototyp PZL. 23/II, a we wrześniu 1935 r. trzeci - PZL. 23/III (nr wojsk. 44.3). Lotnictwo wojskowe uznało ten samolot za wzorzec dla wersji seryjnej i zakwalifikowało do produkcji nadając mu nazwę PZL. 23A Karaś. Zamówiono 240 Karasi, a w 1937 r. zwiększono je o 10 sztuk. Karasie zastąpiły w eskadrach liniowych polskiego lotnictwa samoloty Potez XXV i Brguet XIX. Na jesieni 1936 r. weszły one na wyposażenie 1. Pułku Lotniczego w Warszawie.
W kwietniu 1936 r. Bułgaria złożyła zamówienie na 12 PZL. 23 serie pour l'ranger (seria dla zagranicy). W 1936 r. pod kierunkiem inż. Henryka Malinowskiego, który wówczas podjął pracę w PZL, została opracowana dokumentacja zmodyfikowanej odmiany Karasia z silnikiem Gnme-Rhne 14 Ks, o mocy 930 KM. Większa masa silnika zmusiła do przedłużenia kadłuba o 0,27 m, co uczyniono przez przedłużenie części środkowej z kabiną. Samolot otrzymał oznaczenie PZL. 43.
We wrześniu 1939 r., podczas działań wojennych, Karasie wykorzystywane były głównie do lotów rozpoznawczych. Łącznie w walkach wzięło udział 120 samolotów P. 23B i 2 samoloty P. 43A. Straty wyniosły 112 samolotów, tj. 90% stanu. Żaden inny typ samolotów nie poniósł tak dużych strat w kampanii wrześniowej. Np. w Brygadzie Bombowej 62% Karasi zostało zniszczonych podczas lotów bojowych i w związku z działaniami nieprzyjaciela. Sześć Karasi zestrzeliła polska obrona przeciwlotnicza, a jednego lotnictwo.