Rosja dla Rosjan

Podjęty w niniejszym tomie temat jest pełen paradoksów. Od kilkunastu lat, po wieloletniej przerwie spowodowanej istnieniem Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, podczas demonstracji organizowanych przez organizacje nacjonalistyczne w Rosji pojawia się hasło Rosja dla Rosjan. Jest ono odbierane jako hasło nacjonalistyczne wzywające do zbudowania jednolitego etnicznie, tj. rosyjskiego państwa narodowego []. Geneza hasła/idei Rosja dla Rosjan sięga panowania Aleksandra II i jest związana ze środowiskiem słowianofilów. Swój intensywny rozwój przeżywało ono na przełomie XIX i XX wieku, w tym w okresie panowania Aleksandra III, któremu przypisywano jego autorstwo. Do rewolucji październikowej Rosja dla Rosjan nie miała jednak nacjonalistycznego charakteru, ponieważ sama kategoria (russkije) nie oznaczała przynależności etnicznej, lecz przynależność państwową, bycie poddanym cara rosyjskiego identyfikującego swoje interesy z interesami narodu rosyjskiego i Imperium []. Należy podkreślić, że hasło/idea Rosja dla Rosjan zostało zapożyczone ze Stanów Zjednoczonych Ameryki, będąc rosyjską kopią hasła Ameryka dla Amerykanów, chociaż w nieco innym znaczeniu. Zadaniem niniejszego opracowania jest pokazanie, czy i w jakim stopniu hasło Rosja dla Rosjan znajdowało odzwierciedlenie w doktrynie nacjonalizmu rosyjskiego począwszy od XIX wieku poprzez epokę ZSRR aż do czasów współczesnych oraz w realizowanej w organizmach państwowych (Imperium Rosyjskie, ZSRR, Federacja Rosyjska) polityce narodowościowej i etnopolityce. Innymi słowy, czy rzeczywiście dążono do tego, aby nadać Rosjanom uprzywilejowany, dominujący status prawno-polityczny i społeczny w stosunku do pozostałych wspólnot etnicznych wielonarodowego państwa