Źródła, natura i funkcje emocji

Celem rozprawy jest analiza i ocena koncepcji emocji Leona Petrażyckiego, jednego z najwybitniejszych polskich naukowców przełomu XIX i XX wieku. Refleksja nad emocjami była mu potrzebna do wytłumaczenia natury prawa. Jego ambicje były jednak większe chciał wyjaśnić emocje w ogóle, czemu miało służyć naukowe opracowanie psychologicznej teorii tych zjawisk.
Projekt Petrażyckiego został w prezentowanej książce ujęty w szerszej perspektywie historyczno-filozoficznej i psychologicznej, jak również w kontekście teorii prawa.
W rozdziale pierwszym autor omawia wybrane poglądy na temat emocji w historii filozofii. Rozdział ten stanowi niezbędne tło dalszych rozważań i dostarcza odpowiedniego materiału do oceny projektu Petrażyckiego.
W rozdziale drugim badacz przedstawia motywacje badawcze Petrażyckiego i jego założenia metodologiczne, które zawierają uniwersalne postulaty odnoszące się do wszystkich nauk. Dotyczą one poprawnego tworzenia pojęć, twierdzeń i teorii naukowych. Ta część obejmuje też odpowiednie metody badania zjawisk psychicznych, w tym emocji.
W rozdziale trzecim autor analizuje różne propozycje klasyfikacji zjawisk psychicznych, krytyczne uwagi Petrażyckiego odnośnie do tych podziałów oraz jego własną propozycję klasyfikacji. Dzieli on wszystkie zjawiska psychiczne na dwie główne klasy: 1) zjawiska dwustronne, bierno-czynne, do których należą impulsje/emocje oraz 2) zjawiska jednostronne; te ostatnie dzielą się na dodatkowe podklasy: a) jednostronnie bierne (przeżycia poznawcze i przeżycia uczuciowe) oraz b) jednostronnie czynne (przeżycia woli).
W rozdziale czwartym Dąbrowski osadza teorię Petrażyckiego we współczesnej psychologii emocji, a częściowo też neuropsychologii. Zdaniem badacza emocje pełnią ważną funkcję ewolucyjną przystosowują organizm do warunków życia. Stanowią też pierwotną podstawę rozwoju psychiki. Emocje wpływają na przebieg procesów neurofizjologicznych i różne formy myślenia. Najbardziej specyficzną cechą tak rozumianych emocji jest jednak motywacja emocje motywują do działania.
W ostatnim rozdziale piątym autor ukazuje związek między emocjami i prawem. Według Petrażyckiego źródłem prawa i moralności jest psychika człowieka. Wśród norm etycznych wyróżnił Petrażycki normy moralne i normy prawne. Te pierwsze mają charakter zobowiązujący, podczas gdy normy prawne charakter zobowiązujący i uprawniający (imperatywno-atrybutywny).