Pomoc rozwojowa: sukces czy porażka?

Polityka spójności oferuje regionom zapóźnionym wiele konkretnych i wymiernych korzyści. Jednak oparcie polityki rozwojowej wyłącznie bądź przede wszystkim na środkach finansowych pozyskiwanych z tego typu źródeł zewnętrznych może prowadzić do skutków odwrotnych do pożądanych, a mianowicie stagnacji, a nawet regresji gospodarczej. Przykłady podane w książce nakazują zastanowić się nad korzyściami i ograniczeniami realizowanej polityki spójności.
Pomoc przekazywana przez Unię Europejską (UE) w ramach polityki spójności regionom zapóźnionym jest jednym z największych programów wsparcia rozwojowego w historii. Od wdrożenia reform Delorsa w 1989 roku budżet przeznaczony na jej realizację systematycznie wzrastał. W latach 20072013 osiągnął 347 mld euro, a w latach 20142020 osiągnie 352 mld euro, co stanowi 32,5% całkowitego budżetu UE przyjętego na ten okres. O ogromnym znaczeniu polityki spójności dla rozwoju europejskich regionów zapóźnionych świadczy fakt, że w wielu krajach członkowskich fundusze polityki spójności stanowią ponad 50% wartości inwestycji publicznych.
Od wielu lat w debacie politycznej i ekonomicznej stawiane są pytania, czy pomoc oferowana krajom i regionom o niższym poziomie rozwoju gospodarczego w ramach polityki spójności powinna koncentrować się na osiąganiu równości (konwergencji poziomów rozwoju gospodarczego, społecznego i przestrzennego), czy skuteczności (osiągnięciu trwałego, samodzielnego wzrostu gospodarczego). Różnice w tych podejściach są kluczowe dla strategii i kształtu udzielanej pomocy.
Podjęte w książce rozważania mają na celu analizę wpływu zewnętrznych środków pomocowych przekazywanych Polsce w ramach polityki spójności UE w okresie 20072013 na wzrost i rozwój gospodarczy na poziomie regionalnym i lokalnym. Zakres przestrzenny prowadzonych badań własnych obejmuje polskie powiaty i gminy, zakres merytoryczny zaś fundusze przeznaczone na realizację celów polityki spójności przyjętych w perspektywie budżetowej lat 20072013 i zmiany wybranych wskaźników makroekonomicznych obserwowane w latach 20072015. Oddzielna część poświęcona została wynikom badań efektów pomocy udzielonej w ramach polityki spójności regionom europejskim oraz identyfikacji ich ograniczeń metodycznych. Obszerną część publikacji stanowią wyniki badań własnych poświęconych ocenie skuteczności funduszy pomocowych we wspieraniu rozwoju gospodarczego na poziomie lokalnym.
***
Dominika Wojtowicz doktor nauk o zarządzaniu. Stypendystka Wydziału Nauk Politycznych Universita' di Siena (Włochy) oraz Wydziału Zarządzania Universidad Politecnica de Cartagena (Hiszpania). Jej zainteresowania badawcze koncentrują się na szeroko pojętej skuteczności interwencji publicznych ukierunkowanych na wzmacnianie rozwoju gospodarczego, w tym w szczególności na poziomie regionalnym i lokalnym. Była koordynatorką badań nad nowoczesnymi metodami ewaluacji specyficznych obszarów interwencji publicznych, badań na temat wykorzystania ewaluacji w zarządzaniu programami operacyjnymi w Polsce i Hiszpanii oraz wykorzystania doświadczeń z zakresu ewaluacji w procesie opracowania oceny skutków regulacji. Prowadziła badania na zlecenie różnego rodzaju instytucji publicznych, w tym m.in. dla Dyrekcji Generalnej Komisji Europejskiej ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej, Departamentu Polityki Strukturalnej i Polityki Spójności Parlamentu Europejskiego, Kancelarii Prezesa Rady Ministrów RP, Urzędów Marszałkowskich wybranych województw. Swoją wiedzę i doświadczenie wykorzystuje w pracy eksperckiej, jako konsultantka do spraw pozyskiwania funduszy, zarządzania i rozliczania projektów współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej, a także jako ewaluatorka projektów i programów współfinansowanych ze środków unijnych. Prowadzi szkolenia i warsztaty z tego zakresu zarówno dla przedsiębiorców, jak i przedstawicieli instytucji administracji centralnej i samorządowej. Obecnie jest adiunktem w katedrze ekonomii Akademii Leona Koźmińskiego.